- Zihin Sağlığı
-
by Barış İlerigelen
Uyku, beden ve zihin sağlığımız için temel bir gereksinimdir. Hücrelerin, dokuların ve kan damarlarının iyileşmesini ve onarılmasını sağlar, bağışıklık sistemini güçlendirir, kronik hastalık riskini azaltır, ruh hali, enerji ve beyin fonksiyonları (farkındalık, karar vermek, odaklanmak, öğrenmek, hatırlamak, muhakeme etmek ve problem çözmek) üzerinde olumlu etkiler gösterir.
Erişkinlerin genellikle her gün en az 7 saat uyku gereksinimi vardır. Bebeklerde ve çocuklarda bu süre daha fazladır. Uykunun süresi gibi kalitesi de önemlidir. Uykunun kalitesini değerlendirmek süresini hesaplamak kadar kolay değilse de kaliteli uyku genellikle aşağıdaki özellikler ile tanımlanır:
-Uykuya yattıktan sonra 30 dakika içinde uyumak,
-Uyuduktan sonra en fazla bir kez uyanmak ve en fazla 20 dakika içinde tekrar uykuya dalmak,
-Uyandıktan sonra kendini dinlenmiş ve enerjik hissetmek.
Uykunun süre ve/veya kalite açısından yetersiz olması zihin sağlığı üzerinde olumsuz etkilere (bilişsel zayıflama, demans ve depresyon) yol açabilir.
Öte yandan uyku süresinin uzun olmasının (erişkinlerde günde 9 saatten fazla) da kısa olması (7 saatten az) gibi kalp-damar sağlığını olumsuz yönde etkilediğine işaret eden kanıtlar mevcuttur. AHA (American Heart Association, Amerikan Kalp Derneği) 2022 yılında daha önce tanımladığı sağlıklı yaşam ile ilgili davranış biçimi önerilerine (sağlıklı beslenme, daha aktif olma, tütün kulanmama) sağlıklı uykuyu da (her gün 7-9 saat) eklemiştir.
Sağlıklı uyku ile ilgili AHA’nın önerileri şunlardır:
-Telefon ya da saatinizin alarmını kurmak (uyumayı planladığınız zamanın 1 saat öncesine),
-Beyninize sinyal vermek (alarm çaldıktan sonra; diş fırçalamak, yüz yıkamak gibi),
-Rahatlamak ve gevşemek (banyo yapmak, okumak, günlük tutmak gibi),
-Cep telefonunuzu uzak bir yerde şarj etmek, ekranını karartmak ya da kırmızı ekran filtresi kullanmak ve uyku moduna getirmek.